استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی پژوهشکده خانواده با بیان این مطلب به قدس آنلاین می گوید: به طور طبیعی هنگامی که انسان، عزیزی را از دست می دهد، این فقدان چه جنبه فیزیکی داشته باشد به معنای مرگ و چه جنبه روحی روانی داشته باشد به معنای شکست عاطفی، در هر دو صورت خود به خود انسان وارد دوره سوگ می شود.

سوگواری چند مرحله دارد؟

دکتر علیرضا شریفی یزدی ادامه می دهد: هنگامی که عزیزی را از دست می دهیم باید چهار مرحله را سپری کنیم تا دوره سوگ مان کامل شود.

مرحله نخست سوگ، مرحله انکار است؛ یعنی همه افراد وقتی عزیز خود را از دست می دهند در نخستین مرحله پذیرش، این از دست دادن برایشان سخت است. در این زمان معمولا افراد مدام خواب طرف مقابل را می بینند و یاد خاطرات گذشته با فردی که فوت کرده یا او را ترک کرده می افتند و در افرادی که از دست دادن طرف مقابل بر اثر شکست عاطفی بوده است فرد به شدت امیدوار است که آن فرد برگردد که این مرحله از سوگ، همان مرحله انکار است.

عضو هیئت علمی پژهشکده خانواده بیان می کند: مرحله دوم سوگواری، مرحله خشم است. در این مرحله ما از دست کسانی که نسبت به فرد از دست رفته، رفتار اشتباهی انجام داده خشم می ورزیم و از آن ها ناراحتیم که چرا به اندازه کافی به عزیزمان توجه و محبت نکرده و پس از آن خشم از خودمان که چرا در روزهای آخر نسبت به او کم توجه بودیم و برایش به اندازه کافی وقت نگذاشتیم و در نهایت خشم از خود فرد از دست رفته که چرا ما را زود ترک کرد، بی وفا بود و ... و حتی گاهی از خدا خشم پیدا می کنیم و شروع به گلایه کردن از خدا می کنیم.

شباهت ویژگی های افسردگی با مرحله سوم سوگ

شریفی یزدی با اشاره به شباهت ویژگی های افسردگی با مرحله سوم سوگ ادامه می دهد: مرحله سوم سوگ، مرحله غمگینی شدید است. در این مرحله افراد در خود فرو می روند، گوشه نشینی و انزوا اختیار می کنند، گریه های مداوم دارند، دچار اختلال در خواب و خوراک می شوند، روابطشان با دیگران دچار مشکل می شود، از روال عادی زندگی فاصله می گیرند و نمی توانند به وظایف خود به درستی عمل کنند. در این مرحله اطرافیان گمان می کنند او افسرده شده است در حالی که این مرحله ویژگی هایی شبیه افسردگی دارد اما افسردگی به حساب نمی آید.

این استاد دانشگاه می افزاید: مرحله نهایی سوگ، مرحله پذیرش است. در این مرحله ما پذیرفته ایم که طرف مقابل مان فوت کرده یا ما را رها کرده و رفته است. در واقع کم کم مرحله انکار، خشم و غمگینی شدید جای خود را به زندگی عادی می دهد. هرچند گاهی دلتنگ طرف مقابل می شویم و دلمان می خواهد او حضور و وجود داشته باشد اما به تدریج به زندگی عادی بر می گردیم و می توانیم یک زندگی طبیعی داشته باشیم.

مدت زمان سوگواری

شریفی یزدی درباره مدت زمان سوگواری می گوید: برای یک انسان معمولی که از قبل دچار اختلالات روانی نبوده به غیر از مرگ فرزند که داستانی متفاوت دارد در بقیه مرگ ها مثل مرگ پدر، مادر، همسر، خواهر، برادر، دوست صمیمی، بین ۹۰ تا ۱۲۰ روز و در نهایت تا ۱۵۰ روز طول می کشد تا چهار مرحله سوگ طی شود.

این روانشناس اجتماعی تصریح می کند: برخی افراد به ویژه اطرافیان فرد سوگوار با فشاری که به فرد وارد می کنند و با گفتن جملاتی از جمله اینکه تو قوی هستی، باید محکم باشی، بقیه اعضای خانواده به تو نگاه می کنند، چرا داد می زنی، چرا گریه می کنی و بحث هایی از این قبیل، اجازه نمی دهند مراحل چهارگانه سوگ به شکل طبیعی سپری شود و در نتیجه فرد دچار سوگ معوق می شود به این معنا که در مراحل اولیه سوگ سعی می کند خود را قوی جلوه دهد و به ظاهر خیلی ناراحت نیست اما چندماه و گاهی یکی دو سال بعد به شکل های مختلفی سوگ او بروز می کند و تبدیل به سوگ بلندمدت می شود و فرد را آزار می دهد.

افرادی که اختلال روان دارند

عضو هیئت علمی پژوهشکده خانواده ادامه می دهد: گروهی دیگر نیز افرادی هستند که پیش از سوگ، اختلال روان دارند و مسئله فوت یا ترک، بهانه ای می شود تا دیگر اختلالات شان بروز کند و سبب می شود سوگواری های بلندمدت چندین ماهه و یا چندین ساله را تجربه کنند که در این مرحله این افراد باید تحت درمان قرار گیرند چراکه این موضوع ربطی به مسئله سوگواری ندارد و بیشتر مربوط به مشکلات فردی و اختلالات روانی فرد می شود.

شریفی یزدی می گوید: بشر در طول زمان به تجربه آموخته است که چنانچه مراسم عزاداری برگزار شود و نزدیکانش او را در مراسم همراهی کنند مراحل سوگ راحت تر سپری خواهد شد. در نتیجه اگر مراحل سوگواری را به درستی سپری کنیم احتمال اینکه به سلامت روان برگردیم و یک زندگی طبیعی و عادی را تجربه کنیم خوشبختانه بسیار زیاد خواهد بود. بنابراین چنانچه هر چهارمرحله سوگ را در جای خود و به شکل مناسبی طی کنیم قدرت انطباق با شرایط پیش آمده بسیار بالا می رود و دچار اختلالات ناشی از فقدان و از دست دادن فرد مقابل نخواهیم شد.

شریفی یزدی به مهارت تاب آوری اشاره و تأکید می کند: یادمان نرود از آن ۱۵۰هزار سالی که علم می گوید بشر بر روی کره زمین دارد قدم می زند، همواره عزیزانی را از دست داده و توانسته است با آن کنار بیاید و البته مهارتی به عنوان مهارت «تاب آوری» بسیار کمک می کند به اینکه افراد راحت تر و زودتر مراحل سوگواری را طی کنند به عبارت ساده تر فردی که مهارت تاب آوری بالاتری دارد با سختی ها، مشکلات و معضلات راحت تر و بهتر کنار می آید.